Joke Raes koestert vanaf haar vijfde jaar een onmiskenbare drang die, hoewel nog ongewis qua vorm, haar artistieke kompas zou worden. Haar oeuvre is een perpetuum mobile van onderzoek, een existentieel verlangen naar betekenis in de fluïditeit van het creatieve proces. Haar parcours, van theater naar installatiekunst, van performances naar materiële contemplaties in keramiek, tekenkunst en andere media, weerspiegelt een fenomenologische pelgrimstocht: een zoektocht naar zijn in de wereld, geleid door intuïtie en een radicale openheid voor het onbekende.
Haar methode is een subversief spel met de contingentie van het bestaan. Door zich te onttrekken aan de strikte dictatuur van regels en vooropgezette structuren, omarmt ze het chaosmos van de creatie – een dans met materie waarin balans en spanning dialectisch samenspelen. Hierin schuilt haar bevrijdende kracht: ze ontmantelt de illusie van absolute zekerheden en opent een tussenruimte waarin nieuwe epistemologische mogelijkheden ontluiken.
Haar maskerportretten zijn een dualistisch spel waarbij ze de complexe identiteit – een enigma en fragiel – verhullen en onthullen. Ze tonen het même als een vluchtige constructie, altijd in wording. Haar tekeningen, als cartografieën van het onbewuste, nodigen uit tot een hermeneutische omzwerving – niet om te verdwalen, maar om te ver-dwalen, om de vrijheid te vinden in het niet-weten. In haar werk wordt de toeschouwer een medereiziger in een liminale wereld, waar de diepten van zowel de oceaan als de menselijke psyche nog onontgonnen liggen.
Zo fungeert haar praktijk als een heterotopie: een alternatieve ruimte waarin de verstikkende dogma’s van tijd, economie en politiek worden opgeschort, en waar het denken zich kan laven aan de oneindige potentialiteit van het nog-niet. Joke Raes’ kunst is geen antwoord, maar een voortdurende vraag – een uitnodiging tot poëtisch verzet tegen de vanzelfsprekendheden die ons gevangen houden.
Wanderwaves
Met Wanderwaves weerspiegelt Joke Raes de kronkelende reis van artistieke verkenning. Haar eerste solotentoonstelling bij Galerie P vat de vloeibaarheid en de onvoorspelbaarheid van de creatieve expressie samen, vergelijkbaar met golven die voortdurend op en neer gaan. Al enige tijd keren golven terug in haar oeuvre, met hun dynamische karakter als belangrijkste beweegreden. Dwalen verwijst naar het ontstaan en sluimeren van beelden tijdens de nacht, in een toestand die zich ontwikkelt tussen het slapen en waken.
Joke Raes, een laureaat van het voormalige Hoger Instituut voor Schone Kunsten in Gent, heeft zich inmiddels gevestigd als een multidisciplinaire kunstenaar. Haar carrière begon in het theater als performer en vormgever, maar al snel werd ze verleid door de lokgroep van de beeldende kunst. Haar niet-aflatende interesse voor de organische wereld is onlosmakelijk verbonden met haar creatieproces. Tekeningen, sculpturen en installaties lijken zonder enige moeite te ontstaan, maar bij nadere inspectie van het werk komt een bijzondere zorg voor detaillering tevoorschijn. Niet zelden speelt de lijn een prominente rol in haar twee- en driedimensionale kunstwerken. Tegelijkertijd weet de kunstenaar het evenwicht te bewaren tussen controle en spontaniteit waarmee ze de blik van iedere kijker weet te bekoren.
Op technisch vlak blinkt Joke Raes uit door het gebruik van diverse materialen en technieken. Als een artistieke duizendpoot tekent, lasert, beitelt, breit en assembleert Raes haar werken met een nauwkeurigheid die de grens tussen natuur en cultuur vervaagt. De kunstenaar werkt met industriële restmaterialen, epoxy, keramiek, veren, wilgenkatjes en plantenzaden, en maakt structuren die de kijkers uitnodigen om persoonlijke verhalen te vertellen of te creëren. Haar werk zit vol fantasierijke botanische vormen en omhelst verschillende contrasten zoals binnen en buiten, zacht en ruw, en onthullen en verbergen.
De afgelopen jaren bleef Joke Raes haar ambachtelijke vaardigheden met keramiek, porselein in het bijzonder, verder ontwikkelen. In 2017 was ze een artist in residence bij het European Ceramic Work Center in Nederland en een jaar later trok ze richting Japan voor een residentie bij Creative Residency Arita. Het werk van Raes was reeds te zien in verschillende internationale instituten en projecten zoals S.M.A.K., Vanhaerents Art Collection, Moscow Biennale of Contemporary Art, Van Abbemuseum, Kyoto Art Center en Museum Dhondt Dhaenens. Op een boogscheut Galerie P loopt momenteel Wandermask, een tentoonstelling in de Japanse Tuin van Oostende. Raes neemt ook deel aan de groepsexpositie Het geheugen als gebouw in de Poortersloge, een initiatief van CC Brugge naar aanleiding van Triënnale Brugge. Als winnaar van Ceramic Brussels Art Prize 2024, bereidt ze zich voor op een residentie bij Fondation L’ Accolade in Parijs.
Benedict Vandaele
17 mei 2024
© Foto’s en video Bart Ramakers