De weidse vergezichten van de wakkere wandelaar
Een dag niet getekend is een dag niet geleefd. Of hij nu tv kijkt, of tafelt, of reist, zijn schetsboekje is nooit ver weg, en iedere dag vertrouwt hij er met rake potloodtrekken zijn invallen aan toe. Meer dan 230 van die welgevulde tekenschriftjes heeft hij zo al, boeiende getuigen van zijn artistieke evolutie.
Het waarneembare
Matthieu is een wandelaar. Van in zijn jeugdjaren bij zijn ouders op het platteland rond Brugge heeft hij een grote fascinatie voor de natuur en voor het stappen. Ook nu nog komen de typische dreven en boerderijen van Beernem en omstreken regelmatig terug in zijn werk, naast een heleboel andere indrukken die hij al wandelend en op reis heeft opgedaan. Veel babbelen doet hij onderweg niet – hij lijkt zelfs een beetje nors, deze zwijgzame stapper – maar hij neemt alle indrukken op als een spons en zet ze later over in tekeningen met potlood of balpen, schilderijen, sculpturen, installaties …
Deze kuifjesachtige figuur is als een eeuwig jonge reporter op onderzoek in de wereld van het waarneembare. Hij ziet het leven als een reis, een wandeling, op de schouders van miljoenen jaren natuur. Het huidige tijdsgewricht met al haar actualiteiten en prioriteiten is voor hem een begoocheling. Het arduin van een werkblad in de keuken: dat daar voor miljoenen jaren geschiedenis in verzaagd zit, dat fascineert hem, en dat we daar veel te achteloos mee omspringen, we vinden dat normaal, maar is het dat wel? Heeft de mens zich de laatste eeuwen niet een beetje té zelfverzekerd boven de natuur gezet en zichzelf tot God verklaard?
Vergis u niet: Matthieu Lobelle’s werk is niet louter een registratie van zijn waarnemingen, integendeel. Wat hij waarneemt is slechts een vertrekpunt. In zijn balpentekeningen bijvoorbeeld, gebaseerd op vakantiefoto’s, verstopt hij mensen in het landschap en brengt hij titels aan. In zijn aquarellen met hoeves in landschappen plaatst hij kleurenvlakken: de wereld is een decor, en wij spelen er een rol in. Soms zijn die kleurvlakken geometrisch, soms lijken ze een soort van cocon.
Beeldbouwer
In een aantal werken keren organisch ogende abstracte vormen weer, veelhoekige hermetische vlakken. Ze zijn een soort indikking van de realiteit, een reductie van complexere vormen. Abstracte vormen in de plastische kunsten stellen ook iets voor, al zijn het maar vormen en kleuren en verhoudingen. Matthieu maakt er collages mee, en daaruit groeien dan weer sculpturen met 5 elementen, zoals de 5 continenten. Zo beschouwd heeft abstractie evenveel betekenis als realisme. De kunstenaar gaat heel vanzelfsprekend over van het ene naar het andere, bestrijkt het hele spectrum van abstract tot realistisch en van potloodschets tot schilderij sculptuur en installatie, niet onder één noemer te vangen.
Matthieu kan niet bij één kunstvorm blijven, hij is een echte beeldbouwer. Hij moet van het een op het ander kunnen overstappen, doet weer nieuwe ideeën op en keert dan weer terug. Ook door zijn ervaringen in het onderwijs, vaak met jonge mensen, wordt hij altijd opnieuw gestimuleerd om zich te vernieuwen en dingen te herdenken.
Afstand en ruimte en kleur zijn één ding zegt Matthieu, maar echt abstract worden de dingen pas als je er de dimensie tijd bij betrekt – je bent met iets bezig en opeens hops zijn je kinderen het huis uit. Dat onvatbare vind je ook in muziek, soms kan een minuut een eeuwigheid duren en soms vliegt ze voorbij. De factor tijd maakt ons mensen nietig. We zijn hier maar een hele korte poos, en vaak worden nog tijdens ons leven onze herinneringen broos en vergankelijk. Matthieu creëerde een beeld van hemzelf met een doos in zijn handen, bedoeld om levensgroot op een golfbreker te zetten. Bij iedere vloed vult de doos zich met water dat tot aan de lippen van het beeld komt. De doos stelt het geheugen voor, ze wordt telkens opnieuw gevuld met andere inhoud, maar je kan niet alles onthouden en hoe hard je ook probeert alles te bewaren, het vervaagt toch ongenadig eenmaal je oud genoeg wordt.
Het menselijke streven
Matthieu kan zich uit zijn jeugd alles in detail visueel herinneren: de inrichting van de kleuterklas, de kapstokken met nummertjes, de chauffages, het speelgoed, de kleuren, de vormen, maar geen namen. Het leven ziet hij als een wandeling, je gaat van het een naar het ander, niet alles wat je tegenkomt is aangenaam, soms moet je obstakels overwinnen, dingen die je niet graag doet, administratie en zo, brugjes die je over moet om van de ene heuvelrug naar de andere te geraken. Dat vind je ook terug in de landschappen die hij vormgeeft, al dan niet in de vorm van een rugzak of een aktentas: kleine nietige mensen onderweg. De huizen in die landschappen hebben geen vensters of deuren, ze zijn eigenlijk wijzelf, overgroeid en gesloten door de tijd (mos). Was is ook een belangrijk element in zijn werk: hij trekt er gebouwen in op, maar hij legt regelmatig ook een wassen laag op een schilderij, als een filter die het beeld diffuus maakt, maar tegelijk conserveert, zoals de confituurpotten van vroeger werden afgesloten met een laag paraffine.
Over wat hij niet kan zien zegt Matthieu Lobelle niets: de wandeling houdt op bij een muur die de dood heet, wat achter die muur zit is voor iedereen anders.
Zo gaan zijn crematoria (soms halftransparante van binnenuit verlichte wassen gebouwen met hoge schoorstenen) niet over de dood, maar over de overgang, evolutie, het onvatbare van het element tijd. Een schilderij met typisch vlaamse huizen heet Former Houses of Forgotten People. Welbeschouwd is de rode draad doorheen alle werken het vergeten en het vergeten worden, het nietige van alle menselijke streven tegenover de oneindigheid van de natuur en het universum.
Leave me alone
Matthieu Lobelle is een oprechte en directe artiest, hij babbelt honderduit, what you hear is what you get, eigenzinnig en eerlijk. Hij ziet schoonheid in heel veel dingen, ook in oldtimers en in sport en zo, maar eigenlijk telt voor hem alles welbeschouwd vooral zijn eigen wereld, waarin hij regelmatig ook met rust moet worden gelaten. Sommige mensen hebben verdovende middelen nodig, maar voor hem heeft zijn eigen kunst ook zo’n functie – zich afsluiten van de realiteit, opgaan in een andere realiteit die even legitiem is. Vandaar de beeldjes van hemzelf met het plakkaat “Leave me alone”. Vandaar ook het vlot dat hij tijdens de Nacht van de Musea en de Galerijen in Oostende in de Anglikaanse Kerk opstelt, het vlot van de rusteloze reiziger, onderweg naar overal en naar nergens, op zijn rug gelegen tekenend in zijn schriftje, onder een vlag met dezelfde slogan: “Leave me Alone”. Ga zeker kijken, maar laat hem met rust!
Matthieu Lobelle stelt zijn nieuwste installatie tentoon tijdens de Nacht van de Musea en Galerijen in de Anglikaanse Kerk, Langestraat 101, Oostende, 11 februari 2023, 16-19u. www.oostende.be/denacht
Galerie Papillon presenteert een ruime selectie uit het oeuvre van Matthieu Lobelle in de tentoonstelling ON THE BORDER, van 3 februari tot 26 maart 2023, vrijdag – zondag van 14 tot 18u. www.galeriepapillon.be
Matthieu Lobelle neemt ook deel aan de groepstentoonstelling ‘Stille Levens’ in de Venetiaanse gaanderijen Oostende van 18 februari tot 21 mei.
Van 10 maart tot en met 1 april 2023 heeft Matthieu Lobelle een solotentoonstelling ‘The way to heaven and back’ in Cultuurcentrum De Brouckère in Torhout.
Artikel verschenen in the ArtCouch 30 januari 2023.