Beschrijving
Het werk van Witkin, in 1939 geboren in Brooklyn (NY), is grensverleggend om meerdere redenen.
Vooreerst gaat hij niet zomaar zoals Cartier-Bresson op jacht naar het juiste plaatje op het juiste moment op de juiste plek. Hij ensceneert complexe taferelen (van stillevens tot heuse tableaux-vivants), waarbij hij ter voorbereiding uitgebreid schetsen en proefshoots doet.
Daarbij heeft Witkin zich een wereld vol referenties naar kunst (van Giotto tot Picasso) en religie eigen gemaakt, en een geheel eigen mythologie, ja zelfs een geheel eigen universum gecreëerd, dat bovenal door een grote hang naar surrealisme wordt gekenmerkt.
Vervolgens overstijgt hij de technische beperkingen van de analoge fotografie, op het negatief te schilderen of te krassen, afdrukken te verwerken in collages en/of ze in te kleuren, van een matte waslaag te voorzien… Daarbij gaat hij heel intuïtief en hands-on te werk met technieken die gebaseerd zijn op de 19de-eeuwse werkwijzen om foto’s af te drukken.
De kunstenaar zegt zelf beïnvloed te zijn door familieperikelen en jeugdervaringen – religieuze meningsverschillen tussen zijn katholiek / joodse ouders, de afwezigheid van zijn aan lager wal geraakte vroeg gestorven vader, een auto-ongeluk waarbij het hoofd van een meisje tot voor zijn voeten rolde… Joel Peter Witkins’ oeuvre is zeker niet zonder controverse. Sommigen beschouwen het als moedwillig choquerend en exploiterend. “De meeste mensen die naar mijn werk kijken gaan ervan uit dat ik een vreselijk, duister persoon ben, en er is een deel van mij dat gefascineerd is door vormen van dood en horror. Maar ik zie geen kwaad in mezelf. Ik zie verwarring en duisternis,” zegt Witkin. Op het eerste zicht wordt zijn werk inderdaad gekenmerkt door een hang naar het makabere en groteske, maar wie beter toekijkt ontdekt dat zijn fascinatie voor lijken, dwergen, transseksuelen, hermafrodieten en fysiek misvormde mensen zich (zeker in zijn latere werk) vertaalt in een zoektocht naar transcendentie, naar verlossing.
La Belle et la Bête is bij uitstek het orgelpunt van die evolutie: één van de laatste werken uit Witkins rijkgevulde oeuvre, een echte Vanitas zonder meer, en één van de weinige creaties waarin hij schoonheid tot zonder meer haar recht laat komen.
